Ankara Kent Konseyi’nin AKS101 Çalıştayında engellilerin kültür ve sanat alanlarında karşılaştığı erişilebilirlik sorunları hakkında sunum yaptım
Ankara Kent Konseyi tarafından 10-11 Ocak tarihleri arasında yerel yönetimlerin kültür ve sanat politikalarına yön vermek ve bu anlamda bir manifesto yayınlamak amacıyla gerçekleştirilen AKS101 Çalıştayında Engelsiz Sanat oturumu düzenlendi. “Sanatın sınır tanımayan yüzleri” temasıyla gerçekleştirilen oturumda Türkiye Engelsiz Bilişim Platformu Ankara Temsilcisi olarak engelli bireylerin kültür ve sanat aktivitelerinde karşılaştığı erişilebilirlik sorunlarına değinen bir sunum yaptım. Sunumda yer verdiğim sorunlar ve çözüm önerileri şu şekilde özetlenebilir:
Kültür ve sanat, bireylerin kendilerini ifade etmeleri ve toplumsal bağlarını güçlendirmeleri için hayati öneme sahiptir. Her bireyin bu alanlara eşit şekilde erişme hakkı bulunmaktadır. Ancak engelli bireyler, kültür ve sanata erişimde çok sayıda engelle karşılaşmaktadır. Bu sorunlar, fiziksel erişim eksikliklerinden teknolojik altyapı yetersizliklerine, toplumsal bilinç eksikliğinden finansal engellere kadar geniş bir yelpazede yer almaktadır.
Fiziksel Erişim Sorunları
Engelli bireyler, tiyatro, sinema, konser salonları gibi mekanlarda rampaların olmaması veya yetersizliği nedeniyle etkinliklere erişimde zorluk yaşamaktadır. Tekerlekli sandalye kullanan bireyler için uygun oturma alanlarının eksik olması ve toplu taşıma sistemlerindeki yetersizlikler de bu sorunları derinleştirmektedir.
Dijital ve Teknolojik Erişim Sorunları
Altyazı, sesli betimleme ve işaret dili gibi desteklerin yetersiz olması, engelli bireylerin dijital platformlar ve sanat eserlerine erişimini sınırlamaktadır. Bu alanlardaki teknolojik eksiklikler, kültüre katılım önünde önemli bir engel teşkil etmektedir.
Müzeler ve Sergilerdeki Sorunlar
Müzelerde Braille yazıların ve sesli rehberlerin eksikliği, dokunarak deneyimleme alanlarının azlığı, engelli bireylerin bu mekanlardan tam anlamıyla faydalanmasını engellemektedir. Sergi alanlarında kapsayıcı tasarımların olmaması da önemli bir sorundur.
Sanat Eğitimine Erişimde Sorunlar
Sanat okulları, engelli bireyler için yeterince erişilebilir değildir. Özel yeteneklerin fark edilmesi ve geliştirilmesi konusunda eksiklikler bulunmaktadır. Ayrıca sanat eğitmenlerinin erişilebilirlik ve kapsayıcılık konularında bilinçsiz olmaları, bu sorunları daha da büyütmektedir.
Finansal Sorunlar
Sanat etkinliklerinin bilet fiyatlarının yüksek olması, engelli bireylerin bu etkinliklere katılımını sınırlamaktadır. Ayrıca sanat kurslarına ve atölyelere katılmak için gerekli maddi kaynakların yetersizliği de dikkate değer bir engeldir.
Temsiliyet Eksikliği
Engelli bireyler, sanatçı olarak yeterince tanınmamaktadır. Sanat eserlerinde klişe temsiller ve olumlu rol modellerin eksikliği, bu bireylerin toplumda fark edilmesini zorlaştırmaktadır.
Çözüm Önerileri
Fiziksel Erişim: Tiyatro, sinema ve konser salonlarında rampaların ve asansörlerin zorunlu hale getirilmesi. Uygun oturma alanlarının yaygınlaştırılması. Erişilebilir toplu taşıma hizmetlerinin desteklenmesi.
Dijital ve Teknolojik Erişim: Altyazı, sesli betimleme ve işaret dili desteğinin yaygınlaştırılması. Dijital platformlarda erişilebilirlik standartlarına uygun çözümler geliştirilmesi.
Müzeler ve Sergiler: Braille yazıların, sesli rehberlerin ve dokunarak deneyimleme alanlarının artırılması. Sergi alanlarında kapsayıcı tasarımların uygulanması.
Sanat Eğitimi: Sanat okullarında engelli bireyler için kapsayıcı programların hayata geçirilmesi. Sanat eğitmenlerinin bilinçlendirilmesi. Engelli bireylerin yeteneklerinin keşfedilmesi için özel projelerin desteklenmesi.
Finansal Destek: Hibe programlarının artırılması ve sponsorluk projelerinin desteklenmesi.
Politikalar: Erişilebilirlik standartlarının kamu kurumlarında zorunlu hale getirilmesi. Yerel yönetimlerin kültüre ve sanata erişim projelerini desteklemesi. Medyada engelli bireylere olumlu temsiliyet sağlayan kampanyaların artırılması.