Belçika’da VİEWS İnternational adlı körler derneği ziyareti notları – 3. bölüm
Emre Taşgın, Muharrem Ocal
Uluslararası bir körler derneği olan ve Eğitimde Görme Engelliler Derneği olarak üye olmak için başvuruda bulunduğumuz VİEWS İnternational adlı kuruluşun faaliyetlerini izlemek üzere, 4 – 16 Kasım 2013 tarihlerinde 12 günlük bir program çerçevesinde derneğin merkezi olan Belçika’nın Liege şehrine gittik. Bu yazımızda söz konusu derneğin faaliyetleri ve şehir hakkında gözlemlerimizi aktarmaya çalışacağız. Gözlemlerimizi uzun olmaması açısından yazı dizisi halinde sunacağız. Bu sayfada ilgili yazı dizimizin 3. Bölümünü okuyorsunuz.
3. bölüm
Yazımızın üçüncü ve son bölümünde 13-15 Kasım tarihlerindeki gözlemlerimize yer vereceğiz.
Bu dizinin konu başıkları şu şekilde: Avrupa’da Görme Engelli Bireylerin Eğitim Hayatı ve İstihdam Olanakları, Görme Engelli Teknolojileri ve Bunların Edinilmesi, Online E-Öğrenme Portalı, Karanlıkta Yemek.
Avrupa’da Görme Engelli Bireylerin Eğitim Hayatı ve İstihdam Olanakları
Ertesi güne şehrin bazı bölgelerinde otobüs hatlarının grev sebebiyle çalışmaması ve kaldığımız yerin de bu hatlar üzerinde bulunması sebebiyle bir saat otobüs bekleyerek başladık. Daha sonra VİEWS’un ortak çalıştığı bir derneğe geldik. Burada VİEWS aracılığıyla EVS programına katılan görme engelli bir kişi dernek tarafından çıkartılan yerel bir dergide yayınlanacak olan yazıları derleyerek basıma hazır hale getiriyor. Bu dergide bölgenin tarihi, yemek tarifleri, burçlar vb. konulara yer veriliyor. Dernek ayrıca okul çağındaki göçmen çocuklara Fransızca ve matematik dersleri veriyor. Öğle yemeği esnasında Vannessa ile Avrupa’daki görme engelli bireylerin eğitimi ve iş yaşamları üzerine sohbet ettik. İtalya’da görme engelli bireyler ülkemizde olduğu gibi genellikle sosyal bilimler alanlarında öğrenim görüyor. Ancak mezun olduktan sonra kendi mesleklerini icra edebilmeleri için oldukça çaba göstermeleri ve hukuki bir mücadeleye girişmeleri gerekiyor. Bu yüzden santral operatörlüğü daha yaygın bir meslek halini almış. Santral memuru istihdamında görme engelli bireylere öncelik tanınıyor ve bu durum bir yasayla güvence altına alınmış durumda. Öte yandan; üniversitede mühendislik, fizik, kimya gibi bölümlerde görme engelli bireylerin okuyup okuyamadığını da sorduk ve mevcut durumun bizden çok farklı olmadığını öğrendik. Görme engelli bir kişi dilediği takdirde mühendislik gibi bölümleri tercih edebiliyor; ancak kendisine genellikle erişilebilir bir ortam sunulmuyor. Vanessa bize bu durumun Avrupa’da yaklaşık olarak böyle olduğunu söyledi. Bazı üniversiteler sayısal alanlarda görme engelli öğrencilere yeterli desteği verseler bile mezuniyetten sonra iş bulma şansları düşük oluyor. Bizden farklı olarak az da olsa yükseköğrenimini aşçılık üzerine yapan görme engelli bireyler var.
Görme Engelli Teknolojileri ve Bunların Edinilmesi
Öğleden sonra VİEWS ofisinde yer alan kabartma yazıcı, Piaf, kitap okuma makinesi, kabartma ekran gibi cihazları inceledik. Ofiste iki yazıcı bulunuyor. Bunlardan biri yalnızca kabartma çıktı almak için kullanılırken; diğeri aynı kâğıt üzerinde kabartma harfin düz yazı halini de hissedilebilir şekilde basabiliyor. Ayrıca bu yazıcı şekilleri de kabartabiliyor. Sunumu yapan Florin bu cihazın yaklaşık 15 yıllık bir cihaz olduğunu söyledi. Daha sonra bir kitap okuma makinesi inceledik. Ancak bu makine tarayıcı ile değil kamera ile tarama işlemini gerçekleştiriyor. Bizde genellikle kameranın kullanışlı olmadığı düşüncesi yaygındır. Ancak masa lambası şeklinde yer alan bu kameranın tam altına kâğıdı yerleştirmek verimli bir sonuç almak için yeterli oluyor. Ayrıca tarama hızı da oldukça iyi. Bize gösterilen diğer bir cihaz ise Piaf’tı. Piaf; yalnızca şekilleri kabartmak için kullanılan bir cihaz. Piaf kâğıdının bir tarafı normal kâğıt. Diğer tarafı ise asetat benzeri bir yapıya sahip. İlk önce normal bir yazıcıyla bu kâğıda basılan şekil daha sonra Piaf makinesine konularak kabartılıyor. Ayrıca bu kâğıtlar üzerine kalem ile çizilen bir şekil de Piaf cihazı vasıtasıyla kabartılabiliyor. Cihazda kabartmanın hissedilebilirliği de ayarlanabiliyor. Son olarak; Freedom And Scientific firmasının ürünü olan Focus40 Blue adlı kabartma ekranı inceledik. Bu cihaz Bluetuth özelliğine sahip olan 40 hücreli bir cihaz. Biz cihazın son modelini gördük. Bir önceki modele göre daha şık ve küçük olarak tasarlanmış. Bu tür cihazlar devlet tarafından görme engelli bireylere ücretsiz olarak verilebiliyor. Renk tanıma cihazı, terazi gibi günlük yaşam araçlarından 500 Euro’ya kadarı devlet tarafından karşılanıyor. Ayrıca pahalı olan cihazlardan kişi kendi ihtiyacına göre kabartma ekran, kitap okuma makinesi, elektronik büyüteç gibi araçlardan birini seçebiliyor ve 5 yılda bir eskisini vermeksizin yenisini alabiliyor. Bununla birlikte, ülkemizde olduğu gibi arabalardan KDV alınmıyor ve kişinin engel durumuna göre çalışsa dahi her ay belli bir maaş veriliyor.
Online E-Öğrenme Portalı
Ziyaretimizin son günlerine yaklaştıkça programın yoğunluğu da azalıyor. Ertesi gün Almanya Körler federasyonu’ndan Reiner Delgado, Skype Aracılığıyla bağlanarak kullandıkları bir online eğitim platformundan bahsetti. Bu sistem web tabanlı bir öğrenme ortamı sunuyor. Platforma yüklenen dosyalara yazılım üzerinden erişim sağlanabiliyor; test, açık uçlu gibi çeşitli sınav teknikleri kullanılabiliyor. Sistem birçok dosya formatını destekliyor. Ayrıca bu sistem üzerinde üyelerin birbiriyle yazışması mümkün. Sesli konferansa dair bir şey kullanmadıklarından bu konuda bilgileri yok. Atudor adlı açık kaynak kodlu bu platform bir script olarak web sunucusuna kurulabiliyor.
Karanlıkta Yemek
Ziyaretimizin son gününde, dernekte akşam yapılacak karanlıkta yemek etkinliği için yoğun bir hazırlık yapılıyordu. Biz de bu etkinliğe katılma şansını yakaladık. Etkinlik yılda iki defa olmak üzere iki gün üst üste düzenleniyor. Program körler okulunda gerçekleştiriliyor ve yemekler buranın mutfağında hazırlanıyor. Etkinlikten iki saat önce mekâna geldik. Mekân akşam için düzenlendi. Ayrıca görme engelli garsonların masaları rahatça bulabilmesi için yere bantlar çekildi. Bantlar görme engelli garsonları masanın olduğu tarafa doğru yönlendiriyor. Etkinlikte görme engelli kişilerin bir kısmı masalara yiyecek ve içecek götürüyor. Her masada daha önce belirlenen bir ya da iki kişi tarafından servis yapılıyor. Diğer grup ise barda yer alıyor ve içecekleri dolduruyor. Biz de bu iki gruba katılarak gecede görev aldık. Yemek esnasında hiçbir şekilde ışığa izin verilmiyor. Telefonlarını açmak isteyenler ise uyarılıyor. Misafirler şarkılar söyleyerek, zaman zaman da masadaki yiyecek ve içecekleri kazayla dökerek oldukça eğlenceli vakit geçirdiler. Gecenin sonunda ışıklar açıldı ve karşılarında Noel Baba’yı gördüler. Bu sırada mum ışığıyla birlikte pasta servisi de yapıldı. Noel Baba’nın gösterisiyle etkinlik son buldu.
Üç bölümden oluşan yazı dizimizin sonuna geldik. Bu ziyaret Eğitimde Görme Engelliler Derneği’nin gelecekte uluslar arası alanda etkin biçimde yer alabilmesi için önemli bir adım oldu. Ayrıca görme engelli bireylerin Avrupa’daki olanakları üzerine bazı bilgiler edinme şansı yakaladık. Zaman zaman karşılaştırmalara yer verdik. Kısa sürede her konuyla ilgili bilgi edinme şansımız olmadı; fakat bu tür yurt dışı gezilerinin yaygınlaşmasıyla daha farklı deneyimler elde edilebilir. Bu bağlamda, Eğitimde Görme Engelliler Derneği gelecek dönemde görme engelli bireylerin yurt dışı tecrübesi yaşayabilmesi için girişimlerde bulunmayı amaçlamaktadır.