Almanya’da görme engelliler için eğitim ve erişilebilirlik Deneyimi
Almanya’da erişilebilirlik ve eğitim konularında yapılan çalışmaların örnek alınması ve Türkiye ile karşılaştırılması amacıyla düzenlenen Erasmus Plus projesi kapsamında, görme engelli Sosyal Bilgiler Öğretmeni ve Bağımsız Hareket Derneği Başkanı Hakan Yıldız Almanya’daki bir görme engelliler okulunu ziyaret etti. Bu video, Hakan Yıldız’ın gözlemleri ve Almanya’daki eğitim sistemine dair edinilen bilgileri içeriyor.
Görme Engelliler İlkokul ve Ortaokulu
Okul, Dortmund ve Düsseldorf arasında bulunan küçük bir şehirde yer almaktadır. Okul, beş farklı eğitim kurumunu barındıran bir görme engelliler kampüsünün parçasıdır. Bu kampüste ilkokuldan meslek lisesine kadar geniş bir eğitim yelpazesi sunulmaktadır. Okulda toplam 110 öğrenci eğitim görmekte olup, bunların 20’si Türk öğrencidir. Öğrenciler farklı seviyelerde görme engeline sahip olup, eğitim bireysel ihtiyaçlara göre şekillendirilmektedir. Okulda dersler bireysel olarak planlanmakta ve her öğrencinin ders saati ve aldığı dersler farklı olabilmektedir. Bu, öğrencilerin kendi hızlarında ve ihtiyaçlarına uygun bir şekilde öğrenmelerini sağlamaktadır. Sınıflar geniş, aydınlık ve ferah olup, her sınıfta lavabo, musluk ve sabun bulunmaktadır. Sınıf mevcudu en fazla 10 öğrenciden oluşmakta ve bu öğrenciler farklı dersler almaktadır. Matematik, müzik ve görsel sanatlar gibi derslerin yanı sıra, el becerilerini geliştiren atölye çalışmaları da yapılmaktadır. Öğrenciler kesme, biçme ve modelleme gibi tekniklerle çalışmalar yapmaktadır. Matematik ve coğrafya derslerinde üç boyutlu materyaller kullanılmaktadır. Öğrenciler, üçgen, dörtgen gibi geometrik şekillerin yanı sıra, kabartma haritalarla coğrafi yönleri öğrenmektedir. Braille klavyeler, ekran okuyucular ve not alma cihazları yaygın olarak kullanılmaktadır. Öğrencilere verilen bu cihazlar sayesinde eğitimde eşitlik sağlanmaktadır. Okulda görev yapan öğretmenler, kendi alanlarında uzman ve kabartma yazı gibi özel eğitim gereksinimlerini bilen kişilerden oluşmaktadır. Öğretmenlerin işe alınması sırasında belirli deneyim ve yeterlilikler aranmaktadır. Öğretmenler, ders saatlerinde öğrencilerle birebir ilgilenmekte ve onların ihtiyaçlarına uygun eğitim programları hazırlamaktadır. Öğrencilere bağımsız hareket eğitimi verilmekte ve bu eğitim kurs merkezinde gerçekleştirilmektedir. Beyaz baston kullanımı, yön bulma ve çevreyi tanıma gibi konularda eğitim verilmektedir. Okul, öğrencilerin sosyal becerilerini geliştirmelerine yönelik çeşitli etkinlikler düzenlemektedir. Müzik, spor ve sanat gibi alanlarda kurslar sunulmakta ve öğrencilerin katılımı teşvik edilmektedir. Yeni gelen öğrenciler veya yardıma ihtiyaç duyanlar için rehberler tahsis edilmektedir. Bu rehberler, öğrencilerin okul hayatına uyum sağlamalarına yardımcı olmaktadır.
Görme Engelliler Meslek Lisesi
Bu okuldaki öğrencilerin büyük bir kısmı az gören bireylerden oluşmaktadır. Tamamen görme engelli öğrencilerin sayısı oldukça düşüktür. Meslek lisesi, ilkokul ve ortaokul eğitimini tamamlayan öğrenciler için üç yıllık bir program sunmaktadır. Okul, özellikle üç ana meslek alanında eğitim vermektedir: Mutfak, Ofis Eğitimi ve Metal İşleri. Mutfak ve Metal İşleri eğitiminde en az %10 görme oranı aranır. Her eğitim alanı için geniş ve iyi donanımlı atölyeler bulunmaktadır. Öğrenciler, bu atölyelerde pratik yaparak mesleki becerilerini geliştirirler. Eğitim materyalleri ve araçları, görme engelli öğrencilerin ihtiyaçlarına uygun olarak tasarlanmıştır. Braille klavyeler, ekran okuyucular ve diğer teknolojik cihazlar yaygın olarak kullanılmaktadır. Okul, mezun olan öğrenciler için stajyerlik ve iş bulma konusunda aktif destek sağlamaktadır. Öğrenciler, meslek eğitimi aldıkları alanda staj yaparlar ve okul, mezunların iş bulmalarına yardımcı olur. İş bulma sürecinde devlet, öğrencilere ve işverenlere ek ödemeler yaparak süreci teşvik eder. Mezun olan öğrenciler, üç yıl boyunca takip edilir. İşe uyum sağlamaları için gerekli destekler verilir ve gerektiğinde kurs merkezine yönlendirilir. Okulda görev yapan öğretmenler, kendi alanlarında uzman olup, görme engelli bireylerle çalışmaya yönelik özel eğitimler almışlardır. Öğretmenler, öğrencilerle birebir ilgilenir ve onların gelişimlerini yakından takip eder.
Görme Engelliler Kurs Merkezi
Merkez, 10-24 yaş aralığındaki bireylere hizmet vermektedir. Ancak, ihtiyaca göre bu yaş sınırının dışındaki bireyler de kabul edilmektedir. Merkez, çeşitli alanlarda kurslar sunmaktadır: Müzik, Spor, Sanat ve Diğer Alanlar (yüzme, dans, bağımsız hareket ve kabartma yazı). Kurs merkezinde kullanılan eğitim materyalleri, görme engelli bireylerin ihtiyaçlarına uygun olarak tasarlanmıştır. Kabartma haritalar, braille yazı cihazları ve üç boyutlu materyaller yaygın olarak kullanılmaktadır.
Barınma ve Destek Hizmetleri
Okullar ve kurs merkezine uzak mesafeden gelen öğrenciler için yatılı hizmetler sunulmaktadır. Öğrenciler, kampüs içindeki yatakhanelerde kalabilirler. Yeni gelen öğrenciler veya yardıma ihtiyaç duyanlar için rehberler tahsis edilir. Bu rehberler, öğrencilerin kurs süresince ihtiyaç duydukları desteği sağlar. Yatakhane binaları, iki katlı ve küçük evler şeklinde tasarlanmıştır. Her bina, en fazla 10 öğrencinin barınabileceği şekilde düzenlenmiştir. Odalarda yatak, dolap, çalışma masası ve sandalyeler bulunmaktadır. Odalar sade ve işlevsel bir şekilde dekore edilmiştir. Tuvalet ve lavabolar ise koridorun sonunda ortak kullanım alanında yer almaktadır. Öğrencilerin dinlenip sohbet edebileceği ortak alanlar mevcuttur. Bu alanlarda oturma grupları ve yemek masaları bulunmaktadır. Yatakhane bölgesinde, öğrencilerin yemek yiyebileceği küçük yemekhaneler bulunmaktadır.
Almanya ve Türkiye’de Görme Engellilerin Eğitimi Üzerine Değerlendirme
Almanya’daki görme engelliler için eğitim ve erişilebilirlik çözümleri, bireysel ihtiyaçlara uygun eğitim programları, modern eğitim materyalleri ve teknolojik desteklerle dikkat çekmektedir. Ziyaret edilen bu okul, Kurs Merkezi ve Yatakhane Bölümü gibi kurumlar, görme engelli bireylerin akademik, mesleki ve kişisel gelişimlerini destekleyen kapsamlı bir eğitim sistemi sunmaktadır. Almanya’daki bu eğitim modeli, Türkiye için de örnek teşkil edebilir ve erişilebilir eğitimde yeni yaklaşımlar geliştirilmesine katkıda bulunabilir.